ΑρχικήἹστορία τῆς Νέας Ἰωνίας Μαγνησίας

Ἱστορία τῆς Νέας Ἰωνίας Μαγνησίας

Ἡ ἱστορία τῆς Νέας Ἰωνίας συνδέεται ἄμεσα μὲ τήν Μικρασιατική Καταστροφή, τὸν ἐμπρησμὸ τῆς Σμύρνης καὶ τὸν ξεριζωμὸ 1.500.000 Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ποὺ ἔγινε τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922. Οἱ πρόσφυγες ποὺ ἐκδιώχθηκαν βιαίως ἀπὸ τὴ Σμύρνη καὶ τὴν ὑπόλοιπη Μικρὰ Ἀσία τὸ 1922 μὲ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ ἦταν οἱ πρῶτοι κάτοικοι τῆς περιοχῆς. Οἱ Μικρασιάτες πρόσφυγες πού ἔφτασαν στό Βόλο ἔμειναν, στὴν ἀρχή, σὲ σκηνὲς (Εἰκόνα 1), στὴν περιοχὴ τοῦ Γυμναστήριου, στὸν παλιὸ στρατῶνα τῆς πλατείας Ρήγα Φεραίου (Εἰκόνα 2), σὲ καπναποθῆκες καὶ σὲ σχολεῖα  (Εἰκόνα 3). Οἱ συνθῆκες διαβίωσης ἦταν ἀπάνθρωπες καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ἀποφασίσθηκε νὰ τοὺς παραχωρηθεῖ μιὰ περιοχὴ βορειοδυτικά τῆς, μικρῆς τότε, πόλης τοῦ Βόλου, πέρα ἀπὸ τὸν χείμαρρο Κραυσίδωνα, σὲ συνέχεια τῆς ὁδοῦ 2ας Νοεμβρίου.

Εικόνα 1. Προσφυγικές σκηνές (1922)
Εικόνα 2. Ἐγκατάσταση προσφύγων στὴν πλατεῖα Ἐλευθερίας, περὶ τὸ 1929, (ἀρχεῖο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι.).
Εικόνα 3. Πρόσφυγες στὶς ἀποθῆκες, 1923-1924, (συλλογὴ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Μικρασιατῶν Μαγνησίας «Τὸ Ἐγγλεζονήσι»)

Ἡ περιοχὴ ποὺ ἐπιλέχθηκε γιὰ νὰ δημιουργηθεῖ ὁ «Προσφυγικὸς Συνοικισμὸς» ἢ ἁπλὰ «Συνοικισμός», ὡς μία συνοικία τοῦ Βόλου, ἦταν ὁ Ξηρόκαμπος, ὅπου μέχρι τότε ὑπῆρχε μόνο τὸ Νεκροταφεῖο. Ἐκείνη τὴν ἐποχή, ὁ Ξηρόκαμπος ἦταν ἕνα λεκανοπέδιο σὰν ἔρημος, πλημμυρισμένο μὲ λόφους, γεμάτο χωράφια, κοτρόνια, σπάρτα, βάτους, λυγαριές, γροῦβες καὶ ἀγριόχορτα (Εἰκόνες 4 & 5). Ἐκεῖ, λοιπόν, σ’ αὐτὸν τὸν σκληρὸ κι ἀφιλόξενο τόπο, θὰ δημιουργοῦνταν ὁ συνοικισμός, -γνωστότερος- καὶ ὡς «Προσφυγικὸς Συνοικισμός».
Εικόνα 4. Ἀεροφωτογραφία τοῦ 1917, βόρειά τοῦ Βόλου ὁ Ξηρόκαμπος
Εικόνα 5. Ἡ πρώτη γέφυρα στὸ χείμαρο Κραυσίδωνα, στὸ βάθος τὸ Κοιμητήριο!

Ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ Προσφυγικοῦ Συνοικισμοῦ τέθηκε στὶς 15 Αὐγούστου 1923. Σὲ πρώτη φάση ἄρχισαν νὰ δημιουργοῦνται τὰ πρῶτα προσφυγικὰ σπίτια γιὰ 2.000 περίπου ἄτομα, τὰ λεγόμενα «τετράγωνα», δημιουργώντας τὸν προσφυγικὸ «Συνοικισμὸ» τοῦ Βόλου (Εἰκόνα 6). Ἀπὸ τὸ 1924 ὅμως ὁ τόπος αὐτὸς γέμισε ζωή, ἀνθρώπους, σπίτια. Ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1924, ποὺ ὁλοκληρώθηκε ἡ κατασκευὴ αὐτῶν τῶν μικρῶν καὶ ἄβολων σπιτιῶν, ἄρχισε ἡ μεταφορὰ τῶν προσφύγων. Τὰ ἐπίσημα ἐγκαίνια τοῦ Προσφυγικοῦ Συνοικισμοῦ ἔγιναν στὶς 28 Δεκεμβρίου τοῦ 1924, ἀπό τόν Μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανό. Παρευρέθηκαν ὁ Δήμαρχος Παγασῶν Δημήτριος Κουκιάδης, ὁ Πρόεδρος Σ. Σπυρίδης και σύσσωμο τὸ Δημοτικὸ Συμβούλιο καὶ οἱ ἀρχὲς τῆς πόλης. Μέσα στὸ καλοκαῖρι τοῦ 1925 ἀνεγέρθηκαν τὰ λεγόμενα «τσιμεντένια» στὰ δυτικά της κεντρικῆς πλατείας καὶ σὲ λίγα χρόνια τὰ «πέτρινα», ὅπου μαζὶ μὲ τὰ «τζαμαλιώτικα» καὶ τὰ «γερμανικὰ», στά ἀνατολικά τους, ὑπάρχουν καὶ μένουν μόνιμα μέχρι καὶ σήμερα – κάποια ἀπὸ αὐτὰ μὲ τὴν παλιά, τὴν πρώτη τους μορφὴ – δίνοντας στὴ Νέα Ἰωνία μία ξεχωριστὴ φυσιογνωμία  (Εἰκόνα 7).
Εικόνα 6. Τά “πέτρινα” (1929)
Εικόνα 7. Ὁ «Συνοικισμός» (1933)

Τὸ 1924 οἱ πρόσφυγες δημιουργοῦν τὴν ποδοσφαιρικὴ ὁμάδα «Προσφυγικὴ» ἡ ὁποία, τὸν ἑπόμενο χρόνο, μετονομάζεται «Νίκη». Ἡ Νίκη σημάδεψε μὲ τὶς ἐπιδόσεις της, ὄχι μόνο το ποδόσφαιρο τῆς περιοχῆς ἀλλὰ καὶ αὐτό τῶν ἐθνικῶν κατηγοριῶν ὅπου διέπρεψε, κυρίως στὴ δεκαετία τοῦ 1960  (Εἰκόνες 8-10).
Εικόνα 8. Ἡ ὁμάδα Προσφυγική τό 1924, (συλλογὴ Πολιτιστικῆς Ἑστίας Μικρασιατῶν Νέας Ἰωνίας Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ»)
Εικόνα 9. Ἡ ἱστορικὴ ὁμάδα τῆς Α΄ Ἐθνικῆς (δεκαετία 1960)
Εικόνα 10. Ποδοσφαιρικὸς ἀγῶνας στὸ γήπεδο “Παντελὴς Μαγουλᾶς” τήν δεκαετία 1960, ἐκείνη τὴν ἐποχὴ κάθε Κυριακὴ μετὰ τὴν Θεία Λειτουργία, ἦταν τὸ μεγάλο κοινωνικὸ γεγονὸς γιὰ ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς Νέας Ἰωνίας!

Ἡ Νέα Ἰωνία ἀπογράφεται τὸ 1928 ὡς συνοικία τοῦ Βόλου, μὲ 6.128 κατοίκους, ποὺ εἶχαν ἔλθει ἀπὸ τὰ παράλια της Μικρᾶς Ἀσίας, τὴ Θράκη καὶ τὸν Πόντο.

Τὸ Μάιο τοῦ 1931, γιὰ τὴν τόνωση τοῦ ἠθικοῦ των προσφύγων, ἐπισκέπτεται τὸν «Συνοικισμὸ» ὁ πρωθυπουργὸς Ἐλευθέριος Βενιζέλος. Οἱ ἐφημερίδες τῆς ἐποχῆς γράφουν γιὰ «ἀναπτέρωση τῶν ἐλπίδων». (Εἰκόνες 11 & 12)

Εικόνα 11. Τὸ νεόκτιστο δημοτικὸ σχολεῖο (1933)
Εικόνα 12. Ἔναρξη σχολικῆς χρονιᾶς, ἁγιασμὸς καὶ μοίρασμα παπουτσιῶν, πάνω στὴ στέγη τοῦ νέου σχολείου δεκαετία 1930, (ἀρχεῖο ΔΗ.Κ.Ι.)

Στὴ διάρκεια τῶν ἑπόμενων ἐτῶν καὶ μέχρι τὸ 1938 χτίστηκαν σταδιακὰ 2.071 σπίτια, ὁλοκληρώνοντας τὸ πρόγραμμα παροχῆς ἕτοιμων κατοικιῶν. Ἔτσι δημιουργήθηκε καὶ προέκυψε μᾶλλον καὶ τὸ ἐμπορικὸ κέντρο τῆς πόλης, στὸ ὁποῖο βέβαια τότε κυκλοφοροῦσαν μόνο ἄνθρωποι, ἀργότερα ποδήλατα καὶ μετὰ πολλὰ αὐτοκίνητα. (Εἰκόνα 13).
Εικόνα 13. Ὁ “Φαρδὺς”

Στὶς 26 Σεπτεμβρίου 1946, ὁ «Προσφυγικὸς Συνοικισμός», μὲ βασιλικὸ διάταγμα ἀποφασίσθηκε νὰ διαχωριστεῖ ἀπὸ τὸν Δῆμο Παγασῶν καὶ νὰ ἀναγνωριστεῖ ὡς ξεχωριστὴ Κοινότητα. Ὡστόσο, δὲν προλαβαίνει νὰ λειτουργήσει ὡς Κοινότητα καθώς στὶς 29 Μαΐου 1947, ἀναγνωρίζεται ὡς «Δῆμος Νέας Ἰωνίας». Ἔλαβε δὲ ὁριστικά το ὄνομα «Νέα Ἰωνία», πρὸς τιμὴν τῆς ἀλύτρωτης πατρίδας, τῆς Ἑλληνικής Ἰωνίας. Πρῶτος Δήμαρχός της ἦταν ὁ Εὐάγγελος Καραμπατζάκης (1947-1949).

Τὴ χρονιὰ τῆς δημιουργίας του, ὁ καινούργιος Δῆμος ἔχει 13.706 κατοίκους οἱ ὁποῖοι, ἐνῷ μέχρι τότε ζοῦσαν μὲ τὸ ὄνειρο τῆς ἐπιστροφῆς στὰ πατρογονικά τους σπίτια, ἀρχίζουν νὰ ἀποδέχονται τὴν κατάστασή τους ὡς μόνιμη. Ἄλλωστε, ἐμφανίζεται ἡ δεύτερη γενιά, ποὺ μπορεῖ νὰ μεγάλωσε μὲ τὶς διηγήσεις καὶ τὰ τραγούδια γιὰ τὴ μακρινὴ πατρίδα, ἀντιμετωπίζει ὅμως πλέον τὴ σκληρή, μετακατοχικὴ καὶ μετεμφυλιακὴ πραγματικότητα τῆς Ἑλλάδας.

Οἱ κάτοικοι τῆς Νέας Ἰωνίας, φιλόπονοι καὶ πεισματάρηδες, ζοῦν τὶς οἰκογένειές τους ἀσχολούμενοι μὲ τὸ μικρεμπόριο -κυρίως τῶν πλανοδίων- τὶς μεταφορὲς καὶ τὴν ἁλιεία. Οἱ «ἔμποροι» ποὺ γύριζαν, κατὰ τὸν μεσοπόλεμο, στὶς γειτονιές, μὲ σοῦστες καὶ γαϊδουράκια, ἀπέκτησαν σιγὰ-σιγὰ δικά τους μαγαζιά, κυρίως στὴν ὁδὸ Χαλκηδόνος, τὸ «Φαρδύ», τὸν μεγάλο δρόμο δηλαδὴ ποὺ ἀποτελοῦσε συνέχεια τῆς 2ας  Νοεμβρίου (σήμερα Λεωφόρος Εἰρήνης), ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες γειτονιές, ἀκόμη καὶ σὲ κεντρικοὺς δρόμους τοῦ Βόλου. Ἄλλοι πάλι, ψάρευαν μὲ μικρὰ καΐκια καὶ βαρκοῦλες στὸν Παγασητικό, ἐνῶ οἱ ἀγωγιάτες μετέφεραν τὰ προϊόντα τῶν καταστημάτων τοῦ Βόλου, ἀπὸ τὴ λαχαναγορὰ στὰ ἀποικιακὰ καὶ τὰ ψαράδικα. (Εἰκόνες 14-16) Στὸν «Φαρδὺ» ὑπῆρχαν, ἤδη ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια, πολλὰ καφενεῖα στὰ ὁποῖα συγκεντρώνονταν οἱ νοσταλγοὶ τῆς μακρινῆς πατρίδας καὶ θυμοῦνταν ἱστορίες παλιὲς καὶ τραγούδια τοῦ τόπου τους.  (Εἰκόνα 17).

Εικόνα 15. Ὁ “Νερουλὰς” μὲ τὴν τροχήλατη ὑδροφόρα
Εικόνα 16. Ὁ ἐφημεριδοπώλης, ὁ ταχυδρόμος, ὁ παραγγελιοδόχος
Εικόνα 17. Ὁ “Φαρδὺς” τήν δεκαετία 1960, στὸ βάθος ὁ ναός τῆς Εὐαγγελίστριας ὑπό κατασκευή

Τὸ 1972, προσαρτῶνται στὸ Δῆμο Νέας Ἰωνίας οἱ Κοινότητες Φυτόκου καὶ Μελισσιατίκων. Τὸ 1998 προσαρτᾶται καὶ ἡ Κοινότητα Γλαφυρῶν  (Κάπουρνα), πατρίδα τοῦ Ὁσιομάρτυρα Ἁγίου Γεδεῶν τοῦ Καρακαλληνοῦ. (Εἰκόνες 18-20). Τὸ 2010, μὲ τὸ πρόγραμμα «Καλλικράτης», ἡ Νέα Ἰωνία συνενώθηκε μέ τόν Δῆμο Βόλου. Ὁ πληθυσμὸς τῆς Δημοτικῆς Ἑνότητας Νέας Ἰωνίας, στὴν ἀπογραφὴ τοῦ 2011, ἀνέρχεται στοὺς 31.929 κατοίκους.
Εικόνα 18. Τὸ πάρκο καὶ ὁ ναός, μετὰ τὴν τελικὴ διαμόρφωση, τῆς μέχρι τότε Κεντρικῆς Πλατείας, τοῦ Δήμου Νέας Ἰωνίας (1966)
Εικόνα 19. Ἀεροφωτογραφία τῆς Νέας Ἰωνίας (2003)
Εικόνα 20. Ἀεροφωτογραφία τῆς Νέας Ἰωνίας (2003)

Διατελέσαντες Δήμαρχοι:

  • Εὐάγγελος Καραμπατζάκης (1/7/1947-15/6/49)
  • Ἀπόστολος Βολίδης (15/6/1949-21/8/1950)
  • Εὐάγγελος Τσούμας (23/8/1950-30/5/1951)
  • Γεώργιος Μπαλής (31/5/1951-21/6/1952)
  • Μιχαὴλ Τίκογλου (21/6/1952-21/1/1955)
  • Γεώργιος Δοξόπουλος (21/1/1955- 21/1958)
  • Ἀλέξανδρος Δημόπουλος (21/4/1958-10/5/1959)
  • Ἀπόστολος Βολίδης (10/5/1959-16/8/1964)
  • Γεώργιος Μπαλής (17/8/1964-22/4/1967)
  • Κωνσταντῖνος Σουγιουλτζόγλου (5/5/1967-18/5/1972)
  • Σπυρίδων Ζαχογιώργος (19/5/1972-18/9/1974)
  • Γεώργιος Σκούρας (18/9/1974-31/5/1975)
  • Γεώργιος Μπαλλής (1/6/1975-31/12/1978)
  • Ἀνδρέας Βαλαχής (1/1/1979-31/12/1982)
  • Ἀνδρέας Βαλαχής (1/1/1983-31/12/1986)
  • Ἀνδρέας Βαλαχής (1/1/ 1987-31/12/1990)
  • Στέφανος Φούσκης-Μαρίνος (1/1/1991-31/12/1994)
  • Στέφανος Φούσκης-Μαρίνος (1/1/195-31/12/1998)
  • Παῦλος Μαβίδης (1/1/1999-31/12/2002)
  • Στέφανος Φούσκης-Μαρίνος (1/1/2003-31/12/2006)
  • Παῦλος Μαβίδης (1/1/2007-31/12/2010)

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Δες κι αυτά...

Δημοφιλή Άρθρα